Bitwa pod Cedynią.

Hej.

      Dziś przedstawiam kolejną relację z podróży i dlatego zabieram Was na miejsce pierwszej słynnej polskiej bitwy wczesnego średniowiecza czyli Bitwy pod Cedynią.

Zarys historyczny.

      Bitwa po Cedynią miała miejsce 24 czerwca 972 r. między wojskami księcia Polan Mieszka I a margrabią Marchii Łużyckiej Hodonem któremu pomagał możnowładca Zygfryd Von Walbeck. Sama bitwa była kulminacją wyprawy gdzie Hodon najechał Pomorze Zachodnie które wcześniej zostało opanowane przez Polan i stanowiła bardziej prywatne przedsięwzięcie niemieckich możnowładców niż była wyprawą cesarza. Wyprawa możnowładców niemieckich była naruszeniem traktatów jakie zostały wcześniej zawarte pomiędzy Mieszkiem I a Ottonem I.

Miejsce bitwy.

      Informacja o samej bitwie zachował sie w Kronice Thietmara z lat 1012-1018. Brak jest 100% pewności co do miejsca samej bitwy. Jedynie co jest pewne to, że w Kronice Thietmara widnieje nazwa miejscowości podana transkrypcji łacińskiej jako "Cidini". Wielu historyków jako miejsce bitwy wskazuje lewy brzeg Odry i wskazuje je jako miejscowości Zehdenick lub Zeuthen nawet sam ksiądz Adam Naruszewicz w swojej publikacji z XVIII wieku pt."Historia narodu polskiego"  określił Cidini jako obecny Szczecin. Ale jednak większość obecnych badaczy uważa że bitwa rozegrała się pod Cedynią.

Konflikt.

      Koło Cedyni na Odrze znajdował się bród, przez który przebiegał szlak handlowy łączący obie strony doliny Odry. W związku z tym że przebiegał tędy szlak handlowy powstało tutaj osadnictwo. Od IX wieku. w Cedyni istniał gród graniczny plemion słowiańskich Lickavików. Po opanowaniu tych ziem przez Mieszka I, gród ten około 967 r. został zamieniony w graniczną warownię. 

      W 972 r. margrabia Marchii Łużyckiej Hodona wyruszył z Magdeburga i przeszedłszy przez tereny słowiańskich plemion Wieletów i Obdorzyców, które przyjęły postawę neutralną wtargnął na ziemie Polan. Tu nasuwa się pytanie co było przyczyną najazdu Hodona na ziemie Mieszka I. Jedna z teorii mówi, że margrabia chciał powstrzymać rozrost ówczesnego państwa Mieszka I. Z kolei istnieje również inna teoria mówiąca, że Hodon chciał ochraniać swoją strefę wpływów jakim było państwo Wolinian nawet przypuszcza się, że sami Wolinianie prosili o pomoc margrabiego łużyckiego.

   

Mapa 1: Droga Hodona w kierunku Cedyni.

Koncentracja wojsk przed bitwą.

      Jeśli chodzi o samą bitwę ja Wam niczego nowego  nie przedstawię, jedynie historyczne domysły czy teorie. Jedna tego rodzaju teoria mówi, że siły polskie i niemieckie były wyrównane i nie przekraczały paru tysięcy z tym, że margrabia Hodon miał więcej ciężko zbrojnej konnicy ale nie więcej niż 1000 - 1300 konnych wojowników. 

      Siła zbrojna Hodona składała się z wojska zebrana w z własnej marchii i oddziałów Zygryda von Walbeck. W skład wojsk margrabiego wchodziło 3000 pieszych którzy stanowili oddziały słowiańskie.

      Siłą Mieszka I byli łucznicy oraz ruchliwa piechota która była dobrze przygotowana do walk w nierównym terenie.

      Mieszko I podzielił swoje wojska na trzy części. Zadaniem większej kolumny jazdy, którą sam dowodził była obrona przeprawy na Odrze oraz zablokowanie drogi, którą podążały wojska margrabiego. Sprawą dyskusyjną pozostaje fakt, jak długo Mieszko I miał zamiar utrzymać przeprawę. Na wzgórzu, nieopodal grodu Cedyni, zostały ukryte oddziały łuczników i tarczowników pochodzące z pospolitego ruszenia oraz cześć jazdy którą dowodził brat Mieszka I Czcibor (od jego imienia pochodzi nazwa góry - "Góra Czcibora" która znajduje się na wzgórzach obok Cedyni na której z kolei zostały ukryte oddziały pospolitego ruszenia).

Bitwa.

      Rano przed bitwą margrabia Hodon ustawił w pierwszym rzucie własny oddział konnych a także oddział  posiłkowy Zygfryda von Walbeck. Dalej poruszała się piechota, podzielona na kolumny.

W pierwszej fazie bitwy Hodon przedarł się ze swoimi oddziałami przez Odrę i rozpoczął pościg za Polanami, którzy schronili się w grodzie cedyńskim. Wielki entuzjazm oddziałów niemieckich spowodowany poprzez łatwe rozbicie oddziałów Polan broniących przeprawy spowodował, że rozluźnili oni szyki jednocześnie pozostawiając w tyle swoją piechotę. Gdy wojska margrabiego były gotowe do szturmu na gród, zostali ostrzelani przez łuczników ze wzgórza, a następnie runęły na nich zastępy wojów wodzą Czcibora. W tym czasie nastąpił równoczesny kontratak z grodu i wojska Hodona zostały wzięte w kleszcze. Bitwa zamieniła się w rzeź Niemców, a z życiem uszła jedynie ich garstka. Hodonowi i Zygfrydowi udało się wydostać z okrążenia i uciec na lewy brzeg Odry. 

Mapa 2: Mapa bitwy pod Cedynią.

Hipotezy na temat bitwy.

      Dzisiaj  istnieją różne teorie dotyczące samego przebiegu bitwy. Pierwsza teoria mówi że piechotą dowodził Mieszko I a jazdą dowodził Czcibor, również piechota która stanowiła załogę grodu cedyńskiego, która wsparła później swoich towarzyszy była pod dowództwem Mieszka I. Druga teoria mówi, że jazdą dowodził Mieszko I a Czcibor piechotą zaś sama zasadzka pod Cedynią została zaplanowana długo przed bitwą. Trzecia teoria dodaje również temat samej walki już w grodzie, która przyczyniła się do dezorganizacji wojsk Hodona co koniec z końcem doprowadziło do jego klęski.

      Występują również głosy, że głównym zwycięzcą bitwy pod Cedynią jest Czcibor, który uratował Mieszka I przed klęską. Ale wielu badaczy historii uważa, że manewr ten był zaplanowany przez Mieszka I, który chciał wciągnąć Hodona w pułapkę. O tym fakcie przemawia również to, że część wojsk Polan była pozostawiona w głębi kraju. Było to posunięcie z punku widzenia taktyki bardzo dobre, ponieważ w razie niepowodzenia, część obwodów Czcibora miała zabezpieczać Mieszka I jeśli ten by nie zatrzymał nacierających wojsk Hodona.

Po bitwie.

      Bitwa pod Cedynią, położyła kres planom margrabiego Marchii Łużyckiej na opanowanie Pomorza i/lub przywrócenie niezależności Wolinian (prosili oni o pomoc Hodona) od Polan. Przypieczętowała wpływy Polan w rejonie Pomorza Zachodniego, które raczej były kruche widząc to po tym z jaką łatwością Pomorze odłączyło się od Polski za panowania Bolesława Chrobrego (pierwszy król Polski, syn Mieszka I i Dobrawy, Mieszko I był tylko księciem). Tereny Pomorza Zachodniego według Kroniki Galla Anonima (pierwszy kronikarz dziejów Państwa Polskiego, pochodził prawdopodobnie z terenów obecnej Francji dlatego jego przydomek Gall) nigdy nie zostały włączone do państwa Polskiego a jedynie zostały zhołdowane. Gall Anonim w swojej kronice tłumaczy to tym, że tamtejsi władcy Pomorza szukając swojego ocalenia przyjęli chrzest ale jak już tylko zebrali siły wyrzekli się wiary chrześcijańskiej i zaczęli na nowo wszczynać wojnę z chrześcijanami.

Konsekwencje polityczne.

      Sukces jaki odniósł Mieszko I zaniepokoił cesarza Ottona I, podjął on bowiem kroki które miały zabezpieczyć Cesarstwo przed ewentualnym atakiem od strony Mieszka I którego siły zaczęły znacząco rosnąć, ponieważ wschodnia granica Cesarstwa została bez obrony. Jego interwencja polegała na tym, że wezwał Mieszka I i Hodona na zjazd w Quedlinburhu w 973 r. gdzie ustalono, że Pomorze zostało w rękach polskich, ale Mieszko I musiał się zgodzić  na oddanie swojego syna Bolesława w roli zakładnika który byłby gwarantem pokoju na zachodniej granicy Polski. Natomiast Hodon nie poniósł żadnej winy i nadal rządził Marchią Łużycką. Niedługo po zjedzie w 973 r. zmarł Otto I i relacje pomiędzy Mieszkiem I a Hodonem zaczęły się ocieplać. Mieszko I wiedząc, że umocnił się na Odrze swoje ambicje zwrócił ziemie graniczne na południu.

Symbolika.

      Bitwa pod Cedynią po 1945 r. stała się bardzo ważnym symbolem dla Polski i była powiązana z  "Ziemiami Odzyskanymi". Jak zauważają historycy, w powojennej Polsce, historia zwycięskiej bitwy Mieszka I nad wojskami niemieckimi urosła do rangi symbolu który nawiązywał do zwycięstwa nad III Rzeszą. Znaczenie propagandowe bitwy pod Cedynią było tak duże że zaczęła żyć swoim życiem. Nie umniejsza to faktu, że potyczka ta była pierwszą znaczącą bitwą rodzącego się Państwa Polskiego.

Upamiętnienie.

      Na zachód od miejscowości Cedynia na wzgórzu zwanym "Góra Czcibora" w dniu 24 czerwca 1972 r. został odsłonięty "Pomnik Polskiego Zwycięstwa nad Odrą" który stanął w 1000 rocznicę bitwy pod Cedynią. Pomnik ma formę stylizowanego orła. Aby wejść pod pomnik trzeba pokonać trochę schodów (było ich trochę). Polecam to miejsce do zwiedzenia zwłaszcza dla historyków Państwa Polskiego. Z samej góry jest piękny widok na okolicę. Poniżej jak zwykle zostaną podane informacje jak dojechać i gdzie zostawić samochód.

Fot. 1: Widok na mural i pomnik.

Fot. 2: Widok na schody prowadzące pod pomnik po prawej i lewej tablice pamiątkowe.

Fot. 3: Tablica pamiątkowa po lewej stronie schodów.

Fot. 4: Pomnik z bliska.

Fot. 5: Tył pomnika.

Fot. 6: Widok pierwszy. Sekwencja czterech zdjęć pokazująca widoki ze szczytu wzgórza.

Fot. 7: Widok drugi.

Fot. 8: Widok trzeci.

 Fot. 9: Widok czwarty.

Pamięć.

      Walki wojów Mieszka I zostały, po 1990 r. upamiętnione na "Grobie Nieznanego Żołnierza" w Warszawie z napisem na jednej z tablic "CEDYNIA 24 VI 972" 

Fot. 10: Tablica z upamiętnieniem bitwy pod Cedynią na jednej z kolumn na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie.

      Jeśli ktoś chce dowiedzieć się więcej o bitwie i jej skutkach, może przeczytać książkę o to ona:

 Fot. 11: Książka pt. "Cedynia 972" autorstwa Pawła Rochali, wydawnictwo Bellona - zbiory własne

Przydatne informacje:

Szlak:
Cedynia znajduje się w województwie zachodniopomorskim w powiecie gryfińskim. Dojazd drogą wojewódzką nr 124 od zachodu od miejscowości Osinów Dolny a od wschodu od miejscowości Cedynia.

Mapa 3: Mapa dojazdu drogą wojewódzką nr 124 do pomnika Bitwy pod Cedynią. Źródło mapy Google Maps. 

Parking:

Samochód można zaparkować praktycznie przed schodami które prowadzą na szczyt. Parking samochodowy jest widoczny na fotografiach numer: 6, 7 i 8 oraz mapach 4,5 i 6.

 Mapa 4: Parking przy schodach.

Mapa 5: Wjazdu na parking od miejscowości Osinów Dolny. Źródło mapy Google Maps.

Mapa 6: Wjazdu na parking od miejscowości Cedynia. Źródło mapy Google Maps.

Wszelkie materiały, informacje, słowniki, zdjęcia, pliki, rysunki, mapy które dostępne są
na moim blogu https://hi-storyzone.blogspot.com/ nie mogą być wykorzystywane w całości lub w częściach bez pisemnej zgody właściciela bloga.

Wszelkie prawa zastrzeżone.